داده در حال تبدیل شدن به یکی از دارایی های کلیدی کسب و کار است که از آن به عنوان مرکز یا محور موفقیت در هر شرکت یاد می شود . به موازات هوشمند تر شدن دنیا ، داده می تواند به یک عامل کلیدی مزیت رقابتی تبدیل گردد . به عبارت دیگر ، توانمندی یک سازمان بطور فزاینده ای وابسته  به نحوه استفاده از داده جهت ایجاد ارزش در کسب و کار است . بر اساس پیش بینی International Institute for Analytics    تا سال 2020 کسب و کارهایی که از داده به عنوان یک دارایی کلیدی نسبت به رقبا استفاده می کنند ، مزایای بهره وری  آن را که رقمی بالغ بر 430 میلیارد دلار پیش بینی می گردد ، مشاهده خواهند کرد. داده نماد قدرت است و سازمان ها و شرکت هایی که بتوانند خود را در مسیر بهره برداری مناسب از آن قرار دهند ، شرایط رشد و ماندگاری خود را در دنیای به شدت رقابتی کسب و کار فراهم می نمایند . کلان داده ها ، اینترنت اشیاء (IoT ) و روش های تحلیل داده از مهم ترین عواملی می باشند که دیر یا زود بر روی جنبه های مختلف هر کسب و کار تاثیر خواهند گذاشت . 
پروفسور Klaus Schwab  موسس و رئیس مجمع جهانی اقتصاد  در کتاب  The Forth Industrial Revolution به این موضوع مهم اشاره دارد که انقلاب صنعتی چهارم با ویژگی های منحصربفرد خود ، دارای چهار تاثیر اصلی بر روی تمامی کسب و کارها صرفنظر از نوع صنعت می باشد .تاثیرات انقلاب صنعتی چهارم بر کسب و کار در شکل 1 نشان داده شده است . 


همانگونه که در شکل 1 نشان داده شده است توسعه محصولات و خدمات با قابلیت های دیجیتال یکی از کانون های مهم اثرگذاری انقلاب صنعتی چهارم است و اینترنت اشیاء یا IoT از مهمترین بازیگران در این عرصه می باشد . در شکل 2 ،  پیش بینی مهم ترین اتفاقات ( 21 مورد ) تا سال 2025 بر اساس نظر سنجی انجام شده  توسط مجمع جهانی اقتصاد نشان داده شده است . روند رشد اینترنت اشیاء دراین شکل به خوبی نشان داده شده است .


استفاده از دستاوردهای مثبت اینترنت اشیاء و مدیریت اثرات منفی آن دل مشغولی بسیاری از بنگاه های کسب و کار است . برای بسیاری از کسب و کارها پرسش های متعددی در این خصوص مطرح است . پرسش هایی نظیر : چگونه می توان از مزایا و دستاوردهای اینترنت اشیاء استفاده کرد ؟ از کجا و به چه صورت می بایست شروع کرد؟  ، صرفا نمونه  اندکی در این خصوص می باشد که ذهن رهبران و مدیران کسب و کار را به خود مشغول کرده است . در ادامه سعی خواهیم کرد به صورت مختصر و با ارایه یک دیدگاه کلی به پرسش های  فوق پاسخ دهیم .
 
اینترنت اشیاء و کاربردها
اینترنت اشیاء یا IoT ، بدین معنی است که اشیاء متصل به شبکه بطور مستمر و شبانه روز در حال تولید داده هستند و ما شاهد افزایش وسیع حجم داده می باشیم . بر اساس برآوردهای انجام شده در حال حاضر نزدیک به 15 میلیارد دستگاه IoT استفاده می شود . پیش بینی شده است که تا سال 2020 تعداد دستگاه ها افزایش یابد و به 50 تا 70 میلیارد دستگاه برسد . با این میزان رشد دستگاه ها ،  از یک طرف شاهد گسترش زمینه های کاری استفاده از اینترنت اشیاء در حوزه های مختلف کسب و کار خواهیم بود و از طرف دیگر با اقیانوسی از داده مواجه خواهیم بود که  هر یک از دستگاه های فوق با توجه به ماموریت تعریف شده دارای نقش به سزایی در تولید داده خواهند داشت .
برای کار با IoT از کجا و به چه صورت باید شروع کرد ؟ چگونه می توان از اینترنت اشیاء بهترین استفاده را کرد ؟  متاسفانه بسیاری از شرکت ها و سازمان ها در مسیر استفاده صحیح از IoT نمی باشند و به نوعی اسیر مدل گرایی شده اند و در مواردی  ارزش آن را به یک کالا یا فناوری  فانتزی تنزل داده اند  . در شرکت های فوق ، بین استفاده از فناوری اینترنت اشیاء و استراتژی کسب و کار آنها پیوندی برقرار نشده است و  کمتر به دنبال ایجاد بیش ترین ارزش برای کسب و کار از طریق IoT می باشند .  استفاده از فناوری اینترنت اشیاء به همراه داده تولیدی توسط هر یک از دستگاه های IoT می بایست به عنوان یک اولویت تعریف گردد تا با اختصاص وقت مناسب و مطالعه فرصت ها و چالش ها ، بتوان از آن به صورت استراتژیک در جهت کسب و کار استفاده کرد .
برای استفاده  از IoT در کسب و کارها می توان بر روی 5 محور اصلی متمرکز شد :

• بهبود تصمیم گیری
• شناخت بهتر مشتریان
• ارایه پیشنهادات جدید و سفارشی به مشتریان
• بهبود و بهینه سازی عملیات
• ایجاد درآمد و بهبود ارزش کسب و کار 

 
بهبود تصمیم گیری
حجم بالای داده تولیدی توسط  حسگرها و دستگاه های IoT  به  درون استخر عظیم کلان داده سرازیر می شود و این فرصت طلایی را برای شرکت های هوشمند فراهم می کند تا بتوانند از این حجم داده در جهت تصمیم گیری استراتژیک و عملیاتی استفاده نمایند .  تصمیم گیری استراتژیک ، پاسخ به پرسش های کلیدی توسط  رهبران سازمان ها است و در تصمیم گیری عملیاتی ، داده و تحلیل در دسترس عموم افراد در یک سازمان  به کمک یک ابزار سلف سرویس قرار داده می شود . ماحصل دستاورد فوق ، گسترش تصمیم گیری داده محور در تمامی سطوح سازمان است . 

شناخت بهتر مشتریان
امروزه شرکت های بیش تری به دنبال ساخت محصولاتی با قابلیت IoT می باشند که بتواند آنها را مستقیما به رفتار و اولویت مشتریان مرتبط نمایند . به عنوان نمونه ، شرکت Fitbit می داند چه میزان تمرین داشته ایم ؟ الگوی خواب ما طبیعی است ؟  از محصولات  شرکت فوق برای رصد سلامتی و اهداف تناسب اندام از طریق ردیابی فعالیت ها ، تمرین ها ، خواب ، وزن و موارد دیگر استفاده می گردد . سامسونگ قادر به جمع آوری داده از طریق تلویزیون های هوشمند خود است . تولید کنندگان  آسانسور با نحوه استفاده از آسانسور تولیدی خود توسط مشتریان آگاه می گردند . Rolls Royce  با نحوه استفاده  از موتورهای جت تولیدی خود در خطوط هواپیمایی آگاه می گردد. شرکت هایی که دستگاه های IoT را تولید نمی کنند ، می توانند با توجه به زیرساخت ها و امکانات فراهم شده توسط برخی بنگاه های اقتصادی از داده تولید شده توسط  دستگاه های IoT با رعایت مسائل امنیتی و حفظ حریم خصوصی استفاده نمایند و یا حتی به کمک دستگاه افراد دیگر به داده ها دستیابی داشته باشند . تحلیل گران با دستیابی به داده ، تجمیع و تحلیل آنها می توانند فرصت های جدید کسب و کار را در حوزه های مختلفی شناسایی و در سریع ترین زمان ممکن از آنها استفاده نمایند . 

ارایه پیشنهادات جدید  و سفارشی به مشتریان
علاوه بر استفاده از دستگاه های IoT برای شناخت بهتر رفتار مشتریان ، می توان به کمک فناوری اینترنت اشیاء ،  پیشنهادات جدید و کاملا سفارشی شده به هر یک از مشتریان ارایه داد و به نوعی مشتری را به عنوان جزء لاینفک بسته پیشنهادی در نظر گرفت . به عنوان مثال ، John Deere  تولید کننده تراکتور و تجهیزات کشاوری از اینترنت اشیاء در اشکال مختلف و به منظور ارایه محصولات و سرویس های خلاقانه به مشتریان خود استفاده می کند . راه حل های هوشمند کشاورزی ، تراکتورهای بدون راننده ( self-driving)  ، مانیتورینگ مستمر سلامت خاک و سطح محصولات و پییشنهاد نوع کود و محصول قابل کشت ، نمونه هایی در این رابطه  می باشند . 

بهبود و بهینه سازی عملیات
از داده تولید شده  توسط دستگاه های IoT  می توان  برای بهبود عملکرد و کارآیی فرآیندها و همچنین ارتقاء سطح کیفی شیوه انجام یک فعالیت استفاده کرد . اوبر (Uber) یک سرویس هم سفری آنلاین مستقر در سان فرانسیسکو است. اپ موبایل تلفن هوشمند به طور خودکار، مسافرین را با نزدیکترین راننده مرتبط می‌سازد و موقعیت مسافر را به راننده می‌فرستد. مشتریان از طریق اپ تلفن تقاضای سواری کرده و موقعیت راننده خود را ردیابی می‌کنند. رانندگان اوبر از خودروی شخصی خود استفاده می‌کنند. این سرویس در اوت ۲۰۱۶ در ۶۶ کشور و ۵۳۶ شهر در سطح جهان در دسترس است. اپ اوبر به طور خودکار کرایه را محاسبه کرده و پرداختی را به راننده منتقل می‌کند.این شرکت با طراحی الگوریتم هایی  به کمک داده حسگرها و تلفن های هوشمند ، وضعیت ترافیک و سفر را بطور بلادرنگ مانیتور می نماید . اوبر به کمک داده های بلادرنگ قادر خواهد بود علاوه بر بهینه سازی قیمت های خود بر اساس تقاضا ، مدیریت زنجیره  رانندگان را نیز انجام دهد  .  زمانی که داده های  بلادرنگ حکایت از یک روز شلوغ و تقاضای بالا را دارد ، رانندگان با جدیت و سرعت العمل بیش تر نسبت به سرویس دهی به متقاضیان اقدام می کنند و زمانی که مشخص گردد که تقاضا پایین است ، رانندگان می توانند در منزل استراحت کنند و منتظر تغییر شرایط  کار باشند .  Rolls-Royce نمونه ارزشمند دیگری در این رابطه است که سیستم های  تولیدی خود را در یک محیط  مبتنی بر اینترنت اشیاء شبکه کرده است . کارخانه این شرکت در سنگاپور و در زمان تولید تیغه های فن بیش از نیم ترابایت داده تولید می کند . در ادامه از این داده ها جهت کنترل کیفیت که یکی از حوزه های حیاتی موفقیت شرکت است ، استفاده می گردد . 

ایجاد درآمد و بهبود ارزش کسب و کار
داده و بینش تولید شده توسط  دستگاه های IoT بسیار با ارزش است و یکی از مستقیم ترین روش ها برای  ایجاد درآمد ، فروش آن به سایر بنگاه های کسب و کار است .  Nest گوگل نمونه ای در این زمینه است که   به صورت بلادرنگ انرژی مصرفی توسط مصرف کنندگان را جمع آوری می کند و هم اینک می تواند آن را در اختیار شرکت های یوتیلتی و یا سازمان های علاقه مند  بگذارد . علاوه بر درآمد مستقیم ، امروزه داده و توانمندی یک سازمان جهت استفاده از آن ، یکی از مهمترین دارایی های سازمان های مدرن محسوب می گردد . داده یک دارایی کسب و کار است که بسیار حیاتی است  و می توان  از آن  جهت ایجاد و بهبود ارزش استفاده کرد . مدیریت داده در یک سازمان می بایست در مسیر  تبدیل داده به یک دارایی ارزشمند  باشد  تا تصمیم گیرندگان بتوانند بر اساس داده درست و به روز تصمیمات استراتژیک خود را اتخاذ نمایند.
 
 خلاصه
با افزایش مداوم قدرت محاسبات و کاهش قیمت سخت افزار ، اتصال هر چیزی به معنای واقعی کلمه به اینترنت از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه شده است . هم اینک ، حسگرهای هوشمند با قیمت های رقابتی در دسترس می باشند . در آینده ای نه چندان دور همه چیز می تواند هوشمند گردد و به اینترنت متصل شود . پیامد این همه تحول در حوزه اینترنت اشیاء ، ارایه سرویس های جدید مبتنی بر داده و قابلیت های تجزیه و تحلیل است . کارشناسان معتقدند که در آینده هر محصول  فیزیکی را می توان  به زیرساخت ارتباطی همه جانبه متصل کرد . وجود حسگرها در همه جا این امکان را فراهم می نماید تا بتوان به طور کامل محیط  خود را درک و در جهت مدیریت صحیح رویدادهای مرتبط با آن گام برداشت. ایجاد استراتژی اینترنت اشیاء  اولین گام هر سازمان جهت حرکت و سرمایه گذاری در این حوزه است . یک سازمان با تدوین و اجرای یک استراتژی عملی در حوزه اینترنت اشیاء می تواند آینده ای مطئمن و ایمن برای کسب و کار خود را فراهم نماید .  در این مطلب به پنج حوزه کاربردی مهم اینترنت اشیاء اشاره گردید که بنگاه های کسب و کار می توانند از آنها به عنوان یک نقطه شروع استفاده نمایند .

منابع  :

Bernard Marr ,Data Strategy: How to Profit from a World of Big Data, Analytics and the Internet of Things. Kogan Page Limited, 2017
Klaus Schwab,The Fourth Industrial Revolution,The Fourth Industrial Revolution, 2016
https://www.weforum.org/reports/deep-shift-technology-tipping-points-and-societal-impact
https://www.forbes.com
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%A8%D8%B1